Nowości w prawie o stowarzyszeniach

W zeszły piątek (20 maja 2016 r.) weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz.U.2015 r. poz. 1393), która według założeń jej twórców ma doprowadzić do większej popularyzacji prowadzenia działalności w formie stowarzyszenia.

Obecnie wystarczy 7 założycieli

Pierwszą zmianą jest zmniejszenie liczby osób potrzebnych do założenia stowarzyszenia – obecnie jest to siedem osób, a nie piętnaście – jak dotychczas. Z uwagi na potrzeby deklarowane przez założycieli stowarzyszeń oraz doświadczenia z początkowej fazy działalności tych podmiotów jest to pożądana zmiana. Mimo to w dalszym ciągu można dostrzec dalej idące postulaty o zmniejszeniu liczby założycieli do pięciu czy nawet trzech osób (jak to ma miejsce przy stowarzyszeniu zwykłym). W mojej ocenie obecna zmiana wydaje się wystarczająca z punku widzenia zapewnienia pewności obrotu oraz odmienności co do bytności prawnej a także możliwości prowadzenia działalności gospodarczej przez stowarzyszenia rejestrowe. Osoby którym zależy na prowadzeniu działalności z mniejszym zaangażowaniem osobowym powinny się zatem zdecydować na rejestrację podmiotu w jednej z form przewidzianych przez przepisy Kodeksu Spółek Handlowych.

Komitet założycielski opcjonalnie

Nowe przepisy dają możliwość wybrania władz stowarzyszenia już na etapie jego zakładania z pominięciem obligatoryjnej dotychczas formy wyboru komitetu założycielskiego. Obecnie założyciele mają możliwość wyboru jednego z tych organów. Dzięki takiemu rozwiązaniu za działania podjęte w celu rozpoczęcia działalności przez stowarzyszenie jeszcze przed jego rejestracją będą odpowiadać solidarnie członkowie zarządu (dotychczas odpowiadał za nie komitet założycielski).

Praca w stowarzyszeniu nie musi być wyłącznie społeczna

Dotychczas dyskusyjna kwestia – wynagrodzenia dla członków zarządu – została przesądzona poprzez nowelizację z 20 maja. Członkowie zarządu mają możliwość otrzymywania wynagrodzenia, przy czym taka możliwość musi być przewidziana w statucie stowarzyszenia. Dodatkowo aktualne przepisy dopuszczają możliwość zatrudnienia członków przez stowarzyszenie, co jest odmiennością w związku z nadal obowiązującą zasadą opierania się działalności stowarzyszenia na społecznej pracy jego członków. Wskazana zasada pozostaje zatem aktualna przy dodatkowej możliwości zatrudnienia członków stowarzyszenia.

Ograniczenie nadzoru

Dotychczas organy nadzoru (starosta/prezydent miasta na prawach powiatu/wojewoda) miały możliwość ingerencji w rejestrację stowarzyszenia i mogły wypowiadać się co treści wniosku o rejestrację, statutu, czy też wstępować do sprawy jako zainteresowany. W chwili obecnej sąd rejestrowy będzie zawiadamiał organ nadzorujący już o dokonanym wpisie stowarzyszenia do rejestru. Dodatkowo nadzór będzie sprawowany jedynie w zakresie zgodności działalności z przepisami prawa i statutem, co więcej organ nadzoru każdorazowo musi wskazać uzasadnienie żądania podania informacji przez stowarzyszenie.

Ułomna osobowość prawna stowarzyszenia zwykłego

Dotychczas stowarzyszenia zwykłe (zakładane przez co najmniej trzy osoby oraz nie prowadzące działalności gospodarczej)  nie dysponowały możliwością zaciągania zobowiązań, nabywania praw jak również nie posiadały zdolności procesowej – w chwili obecnej dysponują już takimi uprawnieniami co zawdzięczają opisywanej nowelizacji. W dalszym ciągu podmioty te nie posiadają jednak osobowości prawnej, którą nabywają wyłącznie stowarzyszenia wpisane do rejestrów.

Rozłożenie odpowiedzialności

Odpowiedzialność za zobowiązania stowarzyszenia zwykłego ponosić będzie każdy członek stowarzyszenia solidarnie z pozostałymi członkami jak i samym stowarzyszeniem. Odpowiedzialność ta powstanie dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku stowarzyszenia okaże się bezskuteczna co przesądza o jej subsydiarnym (pomocniczym) charakterze.

Inne nowości w stowarzyszeniu zwykłym

Przykładowo warto wskazać na: ¹⁾ możliwość powołania zarządu oraz organu kontroli wewnętrznej a także na zakres ich uprawnień; ²⁾ rozpoczęcie działalności dopiero z momentem dokonania wpisu do ewidencji prowadzonej przez organ nadzoru; ³⁾ możliwość finansowania działalności poprzez przyjmowanie spadków, darowizn, zapisów i dotacji oraz korzystania z dochodów z własnego majątku; a także ⁴⁾ możliwość przekształcenia stowarzyszenia zwykłego w rejestrowe – ta ostatnia zmiana wchodzi w życie od 1 stycznia 2017 roku i w chwili obecnej jeszcze nie obowiązuje.

Zmiany weszły w życie 20 maja 2016 roku.

W ciągu 24 miesięcy od ww. terminu wszystkie stowarzyszenia powinny dostosować postanowienia statutów i regulaminów do nowej regulacji. Ponadto stowarzyszenia zwykłe są zobowiązane do dokonania wpisu do ewidencji pod rygorem jego rozwiązania.

Dwa lata to wystarczający okres na wprowadzenie zmian w funkcjonujących stowarzyszeniach. Warto jednak już teraz podjąć starania o dostosowanie statutów do obecnych możliwości, które daje opisywana nowelizacja oraz korzystać z rozwiązań, które dotychczas nie były dostępne przy tej formie prowadzenia działalności, nierzadko niedocenianej.

Powodzenia

Autor -Julia Dutka